حسن روحانی، لایحه بودجه 97، در حالی به مجلس ارائه کرد که دارای نقاط ضعف متعددی بود، اما یک نکته مثبتی که در لایحه وجود داشت، حذف تعدادی از یارانه بگیران است.  این موضوع شاید به‌عنوان نکته مثبتی تلقی شود، اما نبود برنامه‌ریزی برای اجرای آن باعث شده به یکی از ایرادات لایحه دولت اضافه شود.

قانون هدفمندی یارانه‌ها در آذرماه سال 1389 اجرایی شد و این قانون پنج‌ساله، وارد هشتمین سال خود شده است، اما یکی از ایراداتی که اجرای آن داشت، این بود که به همه ایرانیان و حتی ایرانیان خارج از کشور یارانه نقدی به‌صورت یکسان پرداخت شده است درحالی‌که قانون این را نمی‌گوید؛ اما نکته جالب‌تر این است که برخی مدیران دولتی با حقوق بالا، ثروتمندان و حتی نمایندگان مجلس نیز یارانه نقدی را دریافت می‌کردند و زمانی که دولت یازدهم درخواست کرد افراد با تمکن مالی بالا انصراف دهند، نیز انصراف ندادند.

تاکنون حذف افراد غیرنیازمند به بهانه‌های مختلف از جمله نبود اطلاعات کافی و احتمال خطا به تکالیف قانونی عملی نشده، اما حالا دولت در روالی کاملا متفاوت از قبل به گونه‌ای بودجه‌ریزی کرده که جمیعتی میلیونی از گرد یارانه‌بگیران را کنار بگذارد؛ رویکردی که با خود ابهاماتی به همراه دارد.

دولت در لایحه بودجه 97 و برای سال آینده، ۴۲ هزار میلیارد تومان منابع را برای یارانه‌های نقدی که هرسال تعیین می‌شد را تا ۲۳ هزار میلیارد تومان کاهش داده است. با کاهش 19 هزارمیلیاردی هزینه یارانه نقدی باید در انتظار حذف گسترده یارانه بگیران بود، پیشنهاد بودجه 23 هزار میلیارد تومانی برای پرداخت یارانه نقدی و غیر نقدی خانوارها در سال 97 از سوی دولت در صورت عدم‌تغییر سقف 45500 تومانی یارانه نقدی، کفاف یارانه حدود 41 میلیون نفر را می‌دهد و با این حساب از جمعیت 77 میلیون نفری که در حال حاضر یارانه می‌گیرند، عملاً بیش از 31 میلیون نفر حذف خواهند شد.

نکته نخست این است که دولت در مورد جزییات هزینه کرد منابع یارانه اصلاً توضیحی در لایحه برای تصویب در مجلس نیاورده است و نکته دوم این است که بر اساس گفته مسئولین دولتی، یارانه 31 الی 34 میلیون نفر قطع خواهد شد، اما سازوکار و نحوی شناسایی این افراد و معیار برای قطع یارانه مشخص نیست و حتی نمایندگان مردم در مجلس هم هیچ اطلاعی از جزییات آن ندارند و دولت فقط اعداد و ارقام را اعلام کرده است؛ نکته دوم از این نظر حائز اهمیت است که سامانه‌ای برای شناسایی افراد نیازمند از غیر نیازمند وجود ندارد و امکان دارد یارانه افراد نیازمند حذف شود؛ هرچند گفته‌شده دولت در حال شناسایی افراد است، اما مشخص نبودن معیار حذف یارانه قوت بخشیدن به این احتمال را زیاد کرده است.

عادل آذر رئیس دیوان محاسبات کشور چندی پیش، با اعلام اینکه  یک‌سوم مدیران دولتی یارانه نقدی می‌گیرند، اظهار داشت: بر اساس ارزیابی که ما انجام داده‌ایم از جمعیت ۷۷ میلیون نفری (ایرانی‌الاصل) کشور در حال حاضر بیش از ۷۶ میلیون نفر یارانه دریافت می‌کنند و این در حالی است که در همان قانون بودجه سال ۹۵ مقررشده کلیه مدیران دولتی که درآمد سالانه آن‌ها بیشتر از ۳۵ میلیون تومان است موظف‌اند از دریافت یارانه انصراف دهند و اگر یارانه دریافت کردند به میزان دو برابر مبلغ دریافتی را عودت دهند.

عادل آذر افزود: برآورد ما این است که مدیران دولتی که درآمد آن‌ها ماهیانه بالای ۴ میلیون تومان است نزدیک به یک‌سوم آن‌ها در حال حاضر یارانه دریافت می‌کنند که بر اساس قانون این افراد باید از دریافت یارانه انصراف می‌دادند. به بسیاری از این مدیران به‌صورت کتبی تذکر داده‌ایم که از دریافت یارانه انصراف دهند.

محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و سخنگوی دولت در نشست خبری هفته جاری خود با خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره اینکه فهرستی از مدیران یارانه بگیر با حقوق نزدیک به 17 میلیون تومان به دولت اعلام‌شده است، گفت: این خبر را تائید می‌کنم، آقای عادل آذر رئیس دیوان محاسبات لیست این افراد را اعلام کرده و تصمیم گرفتیم این افراد از لیست یارانه حذف شوند؛ چراکه برخی از افراد با حقوقی که شایسته دریافت یارانه نبودند، یارانه می‌گرفتند که البته تعداد زیادی هم نبودند اما با همان تعداد هم  برخورد خواهد شد. از اینکه فردی با این شرایط همان 45 هزار تومان را دریافت می‌کرده است بدم آمد و آنان ملزم هستند یارانه‌ای را که تاکنون گرفته‌اند باز پس دهند.

وی افزود: مسئولیت ساماندهی یارانه به عهده وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی است این وزارتخانه سامانه‌ای طراحی کرده و تعدادی از افراد را که مشمول دریافت یارانه نمی‌شدند حذف کرده است. اعتراف می‌کنیم که سیستم‌های اطلاعاتی ما در پاره‌ای از موارد درست و دقیق عمل‌نکرده‌اند و برخی از این افراد با حقوقی که شایسته دریافت یارانه نبود یارانه دریافت می‌کردند. به نظرم این افراد شایستگی مدیریت را هم ندارند، چون وقتی کسی از ۴۵ هزار تومان نمی‌تواند بگذرد نشان می‌دهد ظرفیت پایینی دارد.

بر اساس گزارش الف؛ سال گذشته وقتی حقوق نجومی رسانه‌ای شود؛ رئیس‌جمهوری به سازمان برنامه‌وبودجه و وزارت اقتصاد دستور داد تا سامانه‌ای برای حقوق دریافتی مدیران ایجاد شود و حتی این امر یکی از تکالیف قانون بودجه امسال شد، اما اکنون دولت در حالی قصد دارد یارانه 34 میلیون نفر را قطع کند که بر اساس اعتراف آقای نوبخت سیستم‌های اطلاعاتی در پاره‌ای از موارد درست و دقیق عمل‌نکرده‌اند و ممکن است این اتفاق در آینده هم رخ دهد.

همان‌طور که در بالا نوشته شد، یکی از انتقادات وکلای ملت در مجلس، مشخص نبودن سازوکار و شاخص‌های حذف یارانه نقدی است، این‌که نیازمند و غیر نیازمند و ثروتمندان چگونه قرار است شناسایی شوند، آیا بازهم ممکن است به‌جای اینکه یارانه مدیران دولتی با حقوق 17 میلیون قطع شود، شاهد حذف یارانه نیازمندان باشیم و همچنان این نوع مدیران یارانه نقدی 45500 تومان را بگیرند.